علیهم السلام
1-(صوموا العاشوراء- هکذا- التاسع و العاشر فإنه یکفر ذنوب سنة).[114]
از امام صادق و ایشان از پدرش امام باقر علیهما السلام روایت می کند که علی علیه السلام فرمود:«در عاشورا روزه بگیرید، نهم و دهم زیرا که گناه یک سال را می بخشد».
2-(صام رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم یوم عاشوراء).[115]
از ابوالحسن روایت است که فرمود:«رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم روز عاشورا روزه گرفتند».
3- (صوموا یوم عاشوراء التاسع و العاشر احتیاطاً فإنه کفارة السنة التی قبله و إن لم یعلم به أحدکم حتى یأکل فلیتم صومه).[116]
از علی علیه السلام روایت است که فرمود:« نهم و دهم عاشورا احتیاطاٌ روزه بگیرید، زیرا که این کفارة گناهان سال گذشته است اگر کسی یادش نبود و خورد هر وقت یادش آمد از همان لحظه روزه اش را تکمیل کند».
4-(إذا رأیت هلال المحرم فاعدد فإذا أصبت من تاسعة فأصبح صائماً قلت(أی الراوی): کذلک کان یصوم محمد صلى الله علیه وآله وسلم قال: نعم)[117]
از ابن عباس رضی الله عنهما روایت است که فرمود:«هر گاه ماه محرم شروع شد، بشمار، به روز نهم که رسیدی روزه بدار- راوی می گوید: گفتم آیا حضرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم در چنین روز، روزه می گرفتند؟ فرمودند: بله».
5- (أوفت السفینة یوم عاشوراء على الجودی فأمر نوح من معه من الإنس و الجن بصومه، و هو الیوم الذی تاب الله فیه علی آدم علیه السلام).[118]
از امام صادق علیه السلام روایت است که فرمود:«هنگامی که کشتی نوح علیه السلام در روز عاشورا بر جودی استقرار یافت نوح علیه السلام به همة انسانها و جنهایی که در کشتی بودند دستور داد که در آنروز(عاشورا) روزه بگیرند و این همان روزی است که خداوند توبة آدم علیه السلام را پذیرفت».
6- از الفاظ رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم که بهتر از آن نمی توان یافت این است:«النیاحة من أعمال الجاهلیة».[119]و در روایت محمد باقر مجلسی با لفظ«النیاحة من الجاهلیة». آمده است.
یعنی:«نوحه کردن از اعمال جاهلیت است یا نوحه کردن از جاهلیت است».[120]
شیعیان در روز عاشورا ماتم و سوگواری اعلان می کنند، و لباس سیاه می پوشند و اظهار غم و اندوه می نمایند، در بعضی مناطق شیعه نشین مغازه ها بسته می شود، زنان و مردان به خیابان می آیند و خود را با زدن قمه و زنجیر زخمی می کنند و گریه و ناله و فریاد سر می دهند و با نوحه خوانی و با نثار کلمات زشت و لعن و نفرین گویا از قاتلین حضرت حسین رضی الله عنه انتقام می گیرند خلاصه در این روز اعمالی صورت می گیرد که با عقل سلیم موافق نیست و بدعت هایی که مخالف شرع است و با روح و تعالیم اسلام سازگاری ندارد.[108]
خداوندمتعال و پیامبربزرگوارمان صلی الله علیه وآله وسلم به ما نفرموده اند که بر مرگ پیامبران پیشین ماتم و سوگواری نمائیم، پس چطور بر مرگ کسانیکه مرتبة آنها پائین تر از انبیا است سوگواری می نماییم؟!
نه از پیامبر گرامی مان صلی الله علیه وآله وسلم نقل شده و نه از مسلمانان صدر اسلام که آنها بر مصیبتی ماتم و عزا گرفته باشند.
شهادت حضرت حسین رضی الله عنه هر مسلمانی را غمگین و ناراحت می کند زیرا ایشان نوة عزیز پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم و از سرداران بزرگ اسلام و از علمای صحابة کرام بود، وی مرد عابد، شجاع و سخاوتمندی بود، ولی باید پذیرفت آنچه را که برادران شیعة ما در روز عاشورا بخاطر شهادتش انجام میدهند نادرست است، و اکثر این کارها ساختگی است و جنبة نمایشی دارد و الا پدر ایشان علی رضی الله عنه افضل و بهتر از او بود، چرا برای شهادتش ماتم نمی کنند؟! همچنین عثمان رضی الله عنه در نزد اهل سنت از علی رضی الله عنه بهتر است ولی در روز شهادتش کسی عزاداری نمی کند.
همچنین عمر رضی الله عنه بهتر از عثمان رضی الله عنه بود ولی برای شهادت ایشان کسی عزاداری نمی کند. همچنین ابوبکر صدیق رضی الله عنه از عمررضی الله عنه بهتر بود ولی در روز وفاتش کسی عزاداری نمی کند، از همه برتر خود پیامبرگرامی اسلام صلی الله علیه وآله وسلم که سردار جهانیان در دنیا و آخرت است خداوند روحش را مانند سائر انبیاعلیهم السلام قبض کرد ولی هیچکس برای ایشان عزاداری نکرد.[109]
بر هر مسلمانی واجب است که در وقت مصیبت از صبر و شکیبائی کار بگیرد و بگوید:«إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ».
تا اینکه خداوند و پیامبرش از این عمل خشنود و راضی گردند. » وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ *الَّذِینَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِیبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ«.
ترجمه:«و مژده بده به بردباران.کسانی که هر گاه بلائی به آنها برسد میگویند: ما از آن خدائیم و بسوی او باز میگردیم»[110].
پیامبرگرامی صلی الله علیه وآله وسلم می فرماید: «هیچ بنده ای نیست که به مصیبتی گرفتار شود و بگوید: انا لله وانا الیه راجعون. یعنی:«همانا ما از اوییم و بسوی او باز گردانندگانیم». خدایا! مرا در مصیبتم مزد داده و برایم از او عوض بهتری بده. مگر اینکه خداوند او را در مصیبتش مزد داده و عوض بهتری برای او میدهد، ام سلمه می فرماید: ابو سلمه (شوهرش) وفات یافت چنانکه رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم مرا امرکرده بود گفتم. خداوند عوضی نیکوتر از او، یعنی رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم را به من داد.[111]
در کتاب جلاء العیون از ملا باقر مجلسی قول حسین بن علی رضی الله عنهما چنین آمده است: «ای خواهر! اگر باشمیشر ظالمان کشته شدم و از این دنیا رحلت کردم پس گریبانت را پاره مکن، و رویت را مخراش، وموهایت را نکش و فغان و ناله مکن»[112].
پس به سر و صورت زدن و گریبان پاره نمودن و دعاهای زمان جاهلیت، همه حرام و نا مشروع است و پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم از چنین اعمالی اظهار بیزاری نموده است چنانکه می فرماید:«آنکه بر رویش زده و گریبان پاره کند و دعاهای جاهلیت را بخواند از ما نیست»[113]
بدعت هایی که در عاشورا صورت می گیرد و باید از آن دوری جست
در این روز با عظمت و مبارک مردم بدعت هایی را اختراع نموده و مرتکب اعمال زشت و ناپسند می گشتند، شیخ الاسلام می نویسد: شیطان بعد از شهادت حضرت حسین رضی الله عنه توانست دو بدعت طی آن ایجاد نماید: یکی بدعت ماتم و عزاداری و زدن به سر و صورت، و گریه و فغان و تشنگی کشیدن و مداحی و نوحه سرایی که طی آن بزرگان صدر اسلام مورد لعن و طعن قرار می گیرند، حتی کسانیکه در جرم شهادت حضرت حسین رضی الله عنه دست نداشتند مورد لعن و دشنام قرار می گیرند و قصه ها وحکایتهای کاذب و دروغینی را ساخته اند، این اعمال باعث گردید تا در میان مسلمانان اختلاف و تفرقه ایجاد گردد. ماتم گرفتن و عزاداری کردن و گریه و فغان بر مردگان باتفاق همة مسلمانان جایز نیست. و اینکه بر غم ها و مصیبتهای گذشته، ناله و فغان صورت گیرد از گناهان بزرگ بشمار می رود که خداوند و پیامبرش صلی الله علیه وآله وسلم از آن منع نموده اند، همچنانکه بدعت شادی و سرور در روز عاشورا درست نیست و پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم و خلفای بعد از ایشان اینکار را سنت نگذاشته اند، پس اینروز نه روز شادی و سرور است و نه روز غم واندوه.[99]
از دیگر بدعت ها در این روز پختن حبوبات و توزیع آن بر فقرا و مساکین است. و ادعا دارند که اینکار ثواب زیادی دارد، ولی تشخیص کارهایی که ثواب دارد دلیل قاطع که از پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم ثابت شده باشد می خواهد، لیکن دلیلی وجود ندارد پس این کار بدعت و گمراهی می باشد[100]. و از دیگر بدعت های اختراع شده در این روز، پوشیدن لباس جدید، و خرج و خوراک خیلی خوب و خریدن ضروریات منزل و سرمه کشیدن و حنا کردن و غسل نمودن، دید و بازدیدها و زیارت مساجد و قبرستانها و آرامگاه ها، و دیگر بدعتهایی که نه پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم و نه خلفای راشدین و نه علمای بزرگ اسلام مانند امامان چهار مذهب اهل سنت و نه اوزاعی و ثوری و اسحق بن راهویه و لیث و غیره این اعمال را انجام داده و سنت گذاشته اند.[101]
احادیثی که درین مورد ذکر است همه موضوع و ساختگی است.[102]
همچنین تأخیر زکات تا روز عاشورا بدعت است بطور مثال زکات در ماه صفر یا ربیع الاول بر او واجب می گردد ولی آنرا تا روز عاشورا به تأخیر می اندازد، شاید قبل از عاشورا بمیرد یا مفلس گردد، در اینصورت زکات بر ذمة وی باقی می ماند و از این بدتر اینکه تأخیر در دادن حقوق دیگران ظلم محسوب می گردد. پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم می فرماید:«درنگ نمودن غنی در ادای حقوق ظلم است»[103]. از بدعت هایی که بعضی از زنان در این روز به آن اعتقاد دارند، حنا کردن است که گویا اگر کسی اینکار را نکرد حق عاشورا را ادا ننموده است، همچنین خریدن عنبر و چوب خوش بو و دود نمودن آن، که گویا اگر اینکار صورت نگیرد گناه بزرگی مرتکب شده اند. عجیب اینکه همین چوب را تا سال آینده نگه میدارند و در طول سال از آن استفاده می کنند و معتقدند که اگر دود و بوی خوش آن به زندانی برسد از زندان رها خواهد شد. همچنین اعتقاد دارند که این خوش بوئی علاج نظر و مرض است. چنین اعتقادی خطرناک است و دلیل قاطع و محکم می طلبد، اما دلیلی وجود ندارد و این گونه اعمال را زنها از خودشان اختراع نموده اند.[104]
پیامبرگرامیمان صلی الله علیه وآله وسلم ارتکاب هر گونه بدعت در دین خدا، و عمل نمودن به آن را به شدت منع نموده اند. و اینرا واضح کرده اند که خداوند را باید مطابق سنت و عملکرد پیامبرش صلی الله علیه وآله وسلم عبادت کرد، و نه بر حسب گفته و اختراعات دیگران. چنانکه میفرمایند: «هرکس عملی انجام دهد که دین ما آنرا تأیید نکند مردود است».[105]
ودر لفظ دیگری چنین روایت شده است:«هر کسی در این دین ما چیزی ایجاد کند که از آن نیست، مردود است»[106].
یعنی:هر کاری که مطابق سنت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم نباشد مردود بوده و قابل قبول نیست.
پس بدعت هایی که ذکر شد در عهد پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم و یارانش و در عهد تابعین وجود نداشته، بلکه بعد از شهادت حضرت حسین رضی الله عنه در سال 61 هجری ظاهر گردید، و در سال های بعد خصوصاً در عهد دولت فاطمیان اشکال مختلفی بخود گرفت و در اکثر کشور های شیعه نشین مانند ایران، عراق و بعضی مناطق مصر و لبنان و هند و پاکستان و افغانستان بشکل عجیبی انتشار یافت.
عوامل اساسی انتشار این بدعت ها و امثال اینها بی خبری مسلمانان از دین، و سکوت و عدم انکار چنین اعمالی است، اگر هر مسلمانی به اندازة وسع و توان خودش اطرافیانش را آگاه می کرد هرگز به این حد نمی رسید و جامعة اسلامی، سالم باقی می ماند.
پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم امتشان را از بدعت و نوآوری در دین بر حذر داشته اند چنانکه میفرماید:«از امور نو پیدا (در دین) بپرهیزید، زیرا هر امر نوپیدا بدعت و هر بدعتی گمراهی است»[107].
پس برادر و خواهر مسلمان! باید در راه از بین بردن بدعت ها کوشا باشیم، و در روز عاشورا به هر مسلمانی که آغشتة بدعت است دوستانه بفهمانیم که این اعمال نادرست است و او را تشویق به ترک آن کنیم تا همه مان در دنیا و آخرت رستگار گردیم.
بغداد را آل بویه که شیعه علوی بودند در عهد خلافت عباسی ها زیر تصرف خود در آوردند، خلیفة عباسی نتوانست با حاکم بغداد معزالدوله دیلمی کنار بیاید و مانند سایر ولایات خلافت اسلامی وی را تابع خود سازد، معز الدوله در سال 352 هجری در بغداد بدعت های زیادی را اختراع نمود، از جمله دستور صادر کرد که روز عاشورا، روز ماتم و عزاداری باشد، و همة مردم باید لباس غم بتن نمایند و بازارها بسته شود، خرید و فروش ممنوع گردد، رستورانها و هتلها نیز در روز عاشورا باید کارشان را متوقف سازند. وی دستور داد تا زن ها با گریه و فغان و موهای باز، و سر و روی خونین و گریبانهای پاره به خیابانها بیایند، شیعیان عراق از عهد معزالدوله تا امروز عاشورا را به همین ترتیب تجلیل می نمایند، و لباس سیاه بتن می نمایند.[95]
ابن کثیر در البدایه و النهایه می نویسد: شیعیان دولت آل بویه غلو و افراط زیادی نمودند، مثلاً در بغداد و دور و بر آن در روز عاشورا طبل ها به صدا در می آمد، در راهها و خیابانها خاکستر و کاه می ریختند، و بر مغازه ها چادرسیاه آویزان می گردید، مردم ماتم و عزاداری می کردند. اکثر آنها از نوشیدن آب در این روز امتناع می ورزیدند تا گویا با حسین رضی الله عنه که تشنه به شهادت رسید، همدردی کرده باشند. زن ها با گریه و ناله به خیابان ها می آمدند وبه سر و صورت خود می زدند و گریبان پاره می کردند، و بدعت های زشت و شرم آوری در این روز اجرا می گردید.[96]
ملاعلی قاری می نویسد: در سر زمین عجم، مانند: خراسان، عراق و ماوراءالنهر منکرات و اعمال زشتی از شیعه بجا مانده است، آنها در روز عاشورا لباس سیاه می پوشیدند. و به خیابان ها می آمدند، سر و صورت و سایر بدن خویش را مجروح می کردند و مدعی بودند که دوستان اهل بیت هستند، در حالیکه اهل بیت از آنها بیزارند. [97]
چنانکه در سایر کشورها شیعیان در روز عاشورا محفل می گیرند، به طور مثال در عراق، ایران، هند، افغانستان، لبنان، سوریه، بحرین، کویت، و دیگر مناطق شیعه نشین با سیاه پوش کردن مساجد و بتن نمودن لباسهای سیاه تجلیل می گردد، آنها روز عاشورا را روز ماتم و عزا بر حضرت حسین رضی الله عنه اعلام می دارند.[98]
هنگامیکه دولت ایوبی ها در سال 567 هجری جانشین دولت فاطمی در مصر و شام گردید و پایه های دولت شان مستحکم شد، روز عاشورا را روز شادی و خوشحالی اعلان کردند و آنرا جشن می گرفتند، درین روز مردم انواع و اقسام غذا های لذید و دلپذیر آماده می کردند و با کمال مهارت شیرینی های گوناگون آماده ساخته و به مردم و مهمانان تقدیم می نمودند، درین روز همه لباس جدید می پوشیدند، دست و پایشان را حنا و چشمانشان را سرمه می زدند، حتی وسائل خانه را تجدید می کردند، خلاصه کارهایی میشد که شیعیان را به خشم و غضب می آورد، اینگونه کارها باعث گردید که مردم خیال کنند ماتم و عزاداری در روز عاشورا از ویژگی شیعه و شادی و خوشحالی از ویژگی اهل سنت است.[94]
عاشورا در عهد فاطمی ها
دولت فاطمی ها در سال 358 هجری در مصر و مغرب عربی پا گرفت، این دولت شیعه مذهب توجه و اهتمام خاصی به روز عاشورا داشت تا بتواند مصالح سیاسی خود را از این راه تأمین نماید و مردم را بخود جلب کند، لذا اعلان می کردند که روز عاشورا روز عزاداری و نوحه سرایی و اظهار غم و ماتم است، شیعیان در زیر سایة این دولت توانستند نفس آرامی بکشند و مراسم مذهبی خویش را هر طوریکه می خواهند اجرا نمایند، فاطمی ها از سال 362هجری تا زوال دولت شان در سال 567 هجری مراسم عاشورا و غیره را تجلیل می نمودند، درین روز بازارها تعطیل می گردید و مردم لباس کهنه بتن می نمودند و به گریه و ناله و فغان می پرداختند، آنها به بازارها و خیابانها می آمدند، ظرفها را می شکستند، مشک های آب را پاره می نمودند، مردم را از صدقه و خیرات جز برای عزاداری منع می کردند و قاتلین حسین رضی الله عنه را دشنام می دادند.[93]
عاشورا در عهد اموی ها و عباسی ها
به همین ترتیب مسلمانان روز عاشورا را روزه می گرفتند، تا اینکه عهد یزید بن معاویه فرا رسید و متأسفانه در سال 61 هجری حضرت حسین رضی الله عنه در کربلا به شهادت رسید، روز شهادت حسین رضی الله عنه مصادف با روز دهم محرم سال61 هجری بود. این حادثة دردناک پیامدهای مختلفی از خود بجا گذاشت.
بعضی اموی های به ظاهر سنی مذهب اما در واقع ناصبی، اینروز را روز فرخنده و عید شمردند، لذا لباس جدید می پوشیدند و سرمه می زدند و با مراسم و مهمانی ها اینروز را تجلیل می نمودند و شیرینی و غذا های خوب به مردم تقدیم می کردند.
اما پیروان علی بن ابی طالب رضی الله عنه و فرزندانش اینروز را ماتم گرفتند، و بخاطر یاد بود شهادت حضرت حسین رضی الله عنه اشک می ریختند و اظهار غم و اندوه می نمودند، از خوردن و نوشیدن چیزهای خوب امتناع می ورزیدند.
هنگامیکه حجاج بن یوسف در عهد عبدالملک، والی عراق تعیین گردید مردم را مجبور به پوشیدن لباس جدید، خوردن و نوشیدن غذا های خوب و اظهار خوشحالی و سرور نمود، به همین خاطر متأسفانه گاهی درگیریها و زد وخورد هایی میان سنی ها و شیعه ها رخ می داد.[91]
روز عاشورا باید بخاطر اقتدا به پیامبر بزرگ اسلام صلی الله علیه وآله وسلم و حصول اجر و ثواب روزه گرفته شود، نه بخاطر اظهار شادی و خوشحالی و یا غم و مصیبتی، چون روزة اینروز هیچ ارتباطی به خوشی و غم کسی ندارد.
بدین ترتیب روز عاشورا در همان عهد اموی ها و ابتدای عهد عباسی ها از سیر اصلی اش منحرف شده بود که متأسفانه باعث ایجاد تفرقه و زد و خورد های خونینی میان شیعه و اهل سنت می گردید.[92]
خداوند در سوره طه می فرماید: »وَلَقَدْ أَرَیْنَاهُ آیَاتِنَا کُلَّهَا فَکَذَّبَ وَأَبَى * قَالَ أَجِئْتَنَا لِتُخْرِجَنَا مِنْ أَرْضِنَا بِسِحْرِکَ یَا مُوسَى* فَلَنَأْتِیَنَّکَ بِسِحْرٍ مِثْلِهِ فَاجْعَلْ بَیْنَنَا وَبَیْنَکَ مَوْعِداً لا نُخْلِفُهُ نَحْنُ وَلا أَنْتَ مَکَاناً سُوَىً * قَالَ مَوْعِدُکُمْ یَوْمُ الزِّینَةِ وَأَنْ یُحْشَرَ النَّاسُ ضُحىً«.[87]
ترجمه:«ماهمة معجزات خود را به فرعون نشان دادیم، ولی او (همة آنها را) تکذیب کرد و سر پیچی نمود. (فرعون)گفت: ای موسی! آیا آمده ای که ما را با این جادوی خویش از سرزمین خودمان بیرون کنی؟ یقیناً ما هم جادوئی همسان جادوی تو را برای تو می آوریم موعد آن را معین کن، موعدی که ما و تو از آن تخلف نکنیم، و وعده گاه ما مکان صاف و مسطح و فاصلة آن نسبت به همگان یکسان باشد. (موسی) گفت: میعاد ما و شما روز جشنی است که در آن خود را می آرایند. باید مردم در چاشتگاه گرد آورده شوند (تاماجرائی را ببینند که میان ما و شما میگذرد)».
خداوند متعال خواست تا صدق نبوت موسی علیه السلام را به فرعون ثابت نماید، لذا معجزه هایی چون عصا، ید بیضاء (وقتی موسی علیه السلام دستش را زیر بغلش می برد و بیرون می آورد همچون نور مطلق می درخشید)، قحطی، کمی در ثمرات، طوفان، ملخ، شپش، بقه (قورباغه)، خون، محو و ناپدید شدن اموال، گره شدن قلب ها، را پیاپی به موسی علیه السلام عطا فرمود تا فرعون به خود آید و از استکبار و غرور و تکذیب دست کشد، ولی فرعون بخود نیامد و موسی علیه السلام را متهم به جادوگری نمود، و خواست تا با جادو با وی مقابله نماید و به مردم بفهماند که موسی علیه السلام جادوگری بیش نیست و از موسی خواست تا روز مقابله با جادوگران را تعیین نماید، موسی علیه السلام گفت: وعدة ما روز زینت است، فرعون برای اینروز خود را کاملا آماده کرد و از هر سو جادوگران معروف و برجسته را خواست تا بر موسی غالب آیند، روز زینت فرا رسید و فرعون با جادوگرانش وارد میدان شدند، موسی از آنها خواست تا جادویشان را به نمایش بگذارند، جادوگران ریسمان ها و عصاهای خود را به میدان افکندند، در چشم موسی علیه السلام چنین ظاهر شد که گویا مارها و اژدرها به حرکت آمده است، موسی علیه السلام در دل ترسید ولی خداوند به وی اطمینان داد که تو برتر هستی و امر نمود تا عصای خود را بیفکند، عصای موسی علیه السلام در میان بهت و شگفت همگان همة آنچه را که جادوگران افکنده بودند فرو برد، جادو گران همه به سجده افتادند و به خداوند و پیامبرش ایمان آوردند.[88]
روزه گرفتن پیامبر گرامی مان صلى الله علیه وسلم در عاشورا
پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم روز عاشورا را در مکه مکرمه قبل از هجرت و در مدینه منوره بعد از هجرت روزه می گرفت، این روز خجسته از نخستین روزگار شریعت محمدی منزلت و قداست و عظمت بس بزرگی داشت، پیامبرصلى الله علیه وسلم در مکة معظمه قبل از هجرت اینروز را با روزه گرفتن زنده نگهداشته بود اگرچه دیگران را به آن امر ننموده بود، و این دلیل اصالت و نجابت در عبادت اینروز است که آنحضرت صلی الله علیه وآله وسلم به روزه گرفتن و شکر گذاری خداوند آنرا سپری می نمود.
علما روزه گرفتن پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم در روز عاشورا را به چهار مراحل تقسیم نموده اند که از قرار ذیل است:
1- در مکة مکرمه قبل از هجرت به مدینه منوره آنحضرت صلی الله علیه وآله وسلم روز عاشورا را به تنهایی روزه می گرفت وکسی دیگر را به آن امر نکرد.
2- در مدینة منوره بعد از هجرت نمودن و قبل از اینکه روزة رمضان فرض گردد یعنی در محرم سال دوم هجرت روز عاشورا را آنحضرت صلی الله علیه وآله وسلم روزه گرفت و مسلمانان را نیز به روزه گرفتن آن امر فرمود.
3- بعد از فرض شدن روزة رمضان آنحضرت صلی الله علیه وآله وسلم روز عاشورا را روزه گرفت ولی یاران خود را به آن امر نکرد، بلکه اختیار روزه گرفتن و یا نگرفتن را در این روز به آنها گذاشت، لذا بعضی از یاران پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم اینروز را روزه نمی گرفتند.
4- پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم در سال دهم هجری، و یک سال قبل از رحلتش از دنیا روز عاشورا را روزه گرفت و خواستار اضافه نمودن نهم و یازدهم ماه محرم با روز دهم گردید، تا با یهود مخالفت صورت گیرد، ولی آنحضرت صلی الله علیه وآله وسلم روز نهم و یازدهم را با دهم نتوانست روزه بگیرد، چون به رفیق اعلی پیوست علیه افضل الصلوات و التسلیمات.[76]
روزه گرفتن قریش و اهل جاهلیت در روز عاشورا
روایات زیادی وجود دارد که دلالت واضح بر روزه گرفتن اهل جاهلیت بویژه قریش در روز عاشورا می کند، ابن قیم می گوید: روزة عاشورا از جمله شعائر دینی قریش محسوب می شد و اینروز را تعظیم می نمودند، در این روز کعبه را می پوشانیدند و روزه می گرفتند»[84].
از ام المؤمنین عایشه رضی الله عنها روایت است که فرمود: قریش در عهد جاهلیت، عاشورا را روزه می گرفتند. سپس پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم به روزه گرفتن آن امر فرمود تا آنکه روزة رمضان فرض گردید، پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم فرمود:«هر کس می خواهد روزه گیرد و هرکه می خواهد روزه نگیرد»[85].
امام نووی می فرماید: از مجموعة احادیث چنین فهمیده می شود که اهل جاهلیت، چه کفار قریش چه یهود و یا دیگران اینروز را روزه می گرفتند، تا اینکه اسلام به روزه گرفتن آن تأکید نمود، سپس سبکتر از تآکید اولی آن باقی ماند [86].
