علما روزة روز عاشورا را به چهار نوع تقسیم نموده اند که از قرار ذیل می باشد:[40]
نوع اول: روزه گرفتن نهم، دهم و یازدهم محرم.
نوع دوم: روزه گرفتن نهم و دهم محرم.
نوع سوم: روزه گرفتن نهم و دهم یا دهم با یازدهم محرم.
نوع چهارم: روزه گرفتن دهم محرم.
نوع اول: روزه گرفتن نهم و دهم و یازدهم محرم: این نوع بهترین و افضلترین انواع فوق بشمار می رود و دلیل افضلیت آن حدیث ابن عباس رضی الله عنه است که آنحضرت صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: » روز عاشورا را روزه بگیرید و با یهود مخالفت نمایید، یک روز قبل و یک روز بعدش را نیز روزه بگیرید«[41].
فوایدی که در روزه گرفتن نهم و دهم و یازدهم محرم موجود است:
1- پاداش روزة یکماهه برای روزه دار داده می شود زیرا یک نیکی در میزان خداوند برابر با ده نیکی است.
2- روزه گرفتن در ماه محرم بهتر از هر ماهی بعد از رمضان است.
3- با گرفتن روزة نهم و یازدهم همراه با دهم محرم، مخالفت با روزة یهود می باشد.
4- گناهان یک سال قبل مورد عفو قرار می گیرد مشروط براینکه از گناهان کبیره اجتناب ورزیده شود.[42]
نوع دوم: روزه گرفتن نهم و دهم محرم: درین مورد احادیث زیادی وارد است که بطور نمونه حدیثی را که امام مسلم از ابن عباس رضی الله عنهما روایت کرده است ذکر می نمائیم: هنگامیکه پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم روز عاشورا را روزه گرفت و امتش را به روزه گرفتن این روز امر فرمود یاران آنحضرت صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: ای رسول خدا این روز با عظمتی نزد یهود و نصاری است، آنحضرت صلی الله علیه وآله وسلم فرمود:» هر گاه سال آینده اینروز فرا رسید إنشاء الله روز نهم را نیز روزه خواهیم گرفت«[43].
و در روایت دیگری چنین آمده است: » اگر زنده بودیم با آنها مخالفت می ورزیم و روز نهم را روزه می گیریم«[44].
فواید روزه گرفتن نهم و دهم محرم:
1- مخالفت با یهود، زیرا آنها تنها روز دهم محرم را روزه می گرفتند.
2- احتیاط در روزة دهم محرم، ترس از ناقص بودن مهتاب و یا احتمال خطا نمودن در تعیین روز نهم محرم، که شاید روز دهم باشد.
3- دوری از روزه گرفتن منفرد مانند روز جمعه که بعضی ها مکروه گفته اند.[45] ابن عباس رضی الله عنهما روز نهم و دهم را روزه می گرفت تا روز عاشورا را از دست ندهد.[46]
نوع سوم: روزه گرفتن نهم و دهم و یا دهم با یازدهم ماه محرم: دلیل این نوع حدیث ابن عباس رضی الله عنهما است که آنحضرت صلی الله علیه وآله وسلم در مورد روزة عاشورا فرموده است:
اینروز «عاشورا» را روزه بگیرید و یکروز قبلش و یا یک روز بعدش را نیز روزه بگیرید و با یهود مشابهت اختیار نکنید»[47]. ابن همام می نویسد: گرفتن روزه عاشورا مستحب است همچنین روزه گرفتن یک روز قبل و یا یک روز بعدش نیز مستحب است، زیرا روزة منفرد عاشورا مکروه است چون مشابهت با یهود می باشد.[48] روزه گرفتن نهم محرم از سه نگاه مطلوب است:
1- احتیاط در روز عاشورا 2- از روزهای دهة اول ماه محرم است 3- و از روزهای ماه حرام بشمار می رود.
روزه گرفتن دهم محرم نیز ازسه نگاه مطلوب می باشد:
1- اینکه روز عاشوراست 2- از روزهای دهة اول ماه محرم است3 - از جملة روز های ماه حرام می باشد.
و روزه گرفتن یازدهم محرم از دو نگاه مطلوب می باشد.
1- احتیاط نمودن در روز عاشورا. 2- از روزهای ماه حرام بشمار می رود.[49]
نوع چهارم: روزه گرفتن دهم محرم به تنهائی: این مرتبه از پائین ترین مراتب روزة عاشورا می باشد و دلیل آن حدیث عایشه رضی الله عنها است که فرموده است: آنحضرت صلی الله علیه وآله وسلم روز دهم محرم را به روزه گرفتن امر فرمود.[50] بعضی از علماء روزه گرفتن دهم محرم را به تنهائی مکروه گفته اند، مگر حکم نمودن به کراهیت آن بطور قطعی درست نبوده زیرا پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم در طول حیاتش عاشورا را بطور منفرد روزه می گرفت و در آخر آرزو داشت تا در سال آینده روز نهم را با دهم محرم روزه بگیرد.[51]
